Նետաձգություն (մարզաձև)՝ սպորտի տեսակ, որում կատարվում է կրակոց նետ ու աղեղով ըստ ճշգրտությանն ու հեռավորության։ Համաձայն մրցութային կանոնների՝ հաղթող է դառնում մարզիկը կամ թիմը, որը կհավաքի ավելի շատ միավոր։ Օլիմպիական մարզաձև է 1900 թվականից։Որպես աշխարհում սպորտի տեսակ աղեղնաձգության կենտրոնական մարմին է համարվում FITA-ն աղեղնաձգության միջազգային ֆեդերացիա։ միջազգային աղեղնաձգության ֆեդերացիան, ստեղծվել է 1931 թվականին, միավորում է 140 ազգային ֆեդերացիաներ, շտաբը գտնվում է Շվեյցարիայի Լոզզաննա քաղաքում, նախագահն է Ուգուր Էրդեները (Թուրքիա) (պաշտոնական լեզուները՝ անգլերեն, ֆրանսերեն)։Առավել տարածված միջազգային կանոնակարգերը, որոնցով անցկացվում են Օլիմպիական խաղերը, Աշխարհի և Եվրոպայի մրցաշարերը կրակելն է FITA թիրախին սահմանված հեռավորությունից, որի մասին ասվում է հոդվածում։ Ավելի քիչ տարածված են այնպիսի տեսակները ինչպիսիք են դաշտային աղեղնաձգությունը, նետային բիատլոնը, կրակելը պատկերավոր թիրախներին, ուղղահայաց աղեղնաձգությունը թիրախներին, որոնք բոլորը գտնվում են FITA-ի հովանու տակ։
աղեղնաձգության աշխարհի առաջնություն (դրսում) անցկացվում են 2 տարին 1 անգամ կենտ թվականներին։
FITA-ն ստեղծվել է 1931 թվականին։ Աշխարհի առաջնությունները նույնպես սկսել են անցկացվել 1931 թվականից։ 1950-ական թվականների կեսերց զարգացավ կառավարումը Մ1 և Մ2, ինչն էլ մտավ հայտնի մրցույթների ծրագրի մեջ։
Աղեղնաձգությունը թափանցեց Օլիմպիական խաղերի մեջ 1900 թվականին։ 1900, 1904, 1908 և 1920 թվականներին խաղի ծրագրում մտցվեց տարբեր, ոչ ստանդարտ կարգապահություն (կրակոց 50, 60, 80 բակ և այլն)։ 1924 թվականից այս ձևը հանվեց ծրագրից, ընդհանուր կանոնների բացակայության պատճառով, և վերադարձավ 1972 թվականի խաղերին М2 դիսցիպլինան վերականգնվեց:
ԽՍՀՄ-ում նետաձգությունը դարձավ հայտնի սպորտի տեսակ 1960-ական թվականներից։ 1971 թվականին առաջին աշխարհի չեմպիոնուհին դարձավ Էմմա Գապչենկոն։ Մարզաձևի զարգացման հիմնական կենտրոնները հայտնվել են Մոսկվայում, Կենտրոնական Ասիայում, Կովկասում և Բաիկալում։ Առավել հաջող Խորհրդային մարզիկները հանդես եկան Օլիմպիական խաղերում Մոսկվայում, որտեղ անհատական առաջնությանը չեմպիոնուհի դարձավ Կետեվան Լոսաբերիզդեն։
1980-ական թվականների սկզբներին նեըաձգության մեձ ստեղծբեց նոր կանոն, որով նախաձեռնվում էր մտցնել խաղի մեջ դինամիկա և զվարճանք՝ դուելային մենամարտեր Օլիմպիական համակարգում։ 1988 թվականից Օլիմպիական խաղերում ավելացավ թիմային մրցաշարեր։
1999-2000-ական թվականներին կանոնները մշտապես փոփոխվում էին։ 2008 թվականի Օլիմպիական խաղերից հետո պլանավորվում էր մեծ փոփոխություններ, ինչը նետաձգությանը դարձնում էր ավելի մոտ բիաթլոնին։ Միավորների հաշվարկը պետք է լիներ ըստ սկզբունքի՝ «խփեց-չխփեց»։ Ուժեղ նետաձիգները 1950 թվականից մինչև 1980 թվականներին ընդգրկվում են ԱՄՆ-ի թիմի մեջ։ Այդ ժամանակներում սպորտի այդ տեսակի մեջ լիդերներն էին՝ Հարավային Կորեան, ԱՄՆ-ն, Չինաստանը, Իտալիան։
Ազդեցիկ մրցաշարերում աղեղնաձգությունը անցկացվում է ցանկացած տեսակի աղեղով (մոդուլային կամ կլասիկ), ինչպես ներսում, այնպես էլ դրսում։ Ստանդարտ միջազգային մրցույթներում հեռավորությունը չափվում է մետրով։
Կրակոցների շարքը կազմված է 3 կամ 6 կրակոցից։ FITA-ի ստանդարտներով 3 կրակոցին տրվում է 2 րոպե, իսկ 6 կրակոցին 4 րոպե։
Մեծ ուշադրություն է դարձվում անվտանգությանը, քանի որ սպորտային աղեղը համարվում է պոտենցյալ մահացու զենք։ Անփորձ մարդը ավելի լավ է չձգի աղեղը։ Արգելված է ձգել աղեղը դեպի մարդկանց կողմը, նույնիսկ եթե այն լիցքավորված չէ։ Արգելված է կրակել դեպի վերև, եթե նույնիսկ ոչ-ոք չկա։ Սկսել կրակոցը և հետևել թիրախներին, և կրակել կարելի է միայն դատավորի հրամանից հետո։
Հրաձգությունը անցկացվում է FITA-ի պաշտոնական թիրախներով։ Թղթե թիրախները բաղկացած են համակենտրոն, գունավոր շրջանակներից։ Չափերը տրված են աղյուսակում։ Թիրախի չափը օլիմպիական հեռավորության համար (70 մետր) -122 սմ։
10-ի ներսում (թիրախի կենտրոնը անվանում են «խնձորակ») նույնպես կա ևս մեկ ներքին շրջան 2 անգամ ավելի փոքր տրամագծով։ Նետերի ընկնելը ներքին տասնյակ հաշվի է առնվում միավորների հավասարության վիճելի իրավիճակներում և համաշխարհային ռեկորդների ամրագրման ժամանակ։ Թիրախները ամրացվում են շիթերի վրա պատրաստբած այնպիսի նյութերից, որ նետը հարվածից հետո ապահով մնա շիթի մեջ և չանցնի նրա միջով։ Շիթի թեքության անկյունը գետնին 10-15° է։
Եթե նետը կպնում է գաբարիտին (շրջանի սահմանագծին)՝ այդ դեպքում մարզիկը ստանում է 2 հնարավոր միավորից առավելագույնը։
Թիրախի վրա նետի յուրաքանչյուր կրակոցը հերթական շրջանից հետո նշվում է մրցույթի դատավորի կողմից, դա արվում է նրա համար, որ եթե նետը անցնում է թիրախի միջով, հնարավոր լինի տարբերել, որոնք են նոր, իսկ որոնք են մնացել նախորդ կրակոցից։
Վերջին տարիներին ավելացել է շատ կանոններ յուրաքանչյուր երկրում։ Բայց կա մի ընդհանուր կարգ։ Սկզբում անցկացվում են որակավորումները, իսկ հետո օլիմպիական համակարգի մարզիկների մեջ որոշվում է հաղթողը։ Այսպես է անցկացվում աշխարհի առաջնությունը, Եվրոպայի և Ռուսաստանի մրցաշարերը։
Ֆլորա Աճեմյան 
