Թունավոր սթրես խանգարում է առողջ զարգացմանը
Սթրեսը հաղթահարել սովորելը երեխայի առողջ զարգացման կարևոր մասն է: Սթրես ապրելիս օրգանիզմում ակտիվանում է սթրեսի արձագանքման համակարգը: Մարմինն ու ուղեղը զգոն են լինում: Կա ադրենալին, սրտի ռիթմի արագացում և սթրեսի հորմոնի մակարդակի բարձրացում: Երբ սթրեսը թեթևանում է կարճ ժամանակ անց կամ փոքր երեխան հոգատար մեծահասակներից աջակցություն է ստանում, սթրեսի արձագանքը պակասում է, և մարմինն արագ վերադառնում է բնականոն կյանքին:
Ծանր իրավիճակներում, ինչպիսիք են շարունակական չարաշահումներն ու անտեսումը, երբ չկա հոգատար չափահաս, որը գործի որպես սթրեսի դեմ արգելակ, սթրեսի արձագանքման համակարգը շարունակում է ակտիվ մնալ: Նույնիսկ երբ ակնհայտ ֆիզիկական վնաս չկա, մեծահասակների կողմից պատասխանի ուշացումը կամ բացակայությունը կարող է ակտիվացնել սթրեսի արձագանքման համակարգը: Սթրեսի արձագանքի անընդհատ ակտիվացումը ծանրաբեռնում է ուղեղի զարգացող համակարգերը, որոնք առանցքային դեր ունեն երեխայի համար ողջ կյանքի ընթացքում: Սա հայտնի է որպես թունավոր սթրես:
Ժամանակի ընթացքում այս արդյունքները սթրեսի արձագանքման համակարգում մշտապես դրվում են բարձր նախազգուշական մակարդակի վրա: Ուղեղի այն շրջաններում, որոնք հատկացված են ուսմանը և տրամաբանությանը, նյարդային կապերը, որոնք ներառում են ուղեղի կառուցվածքը, ավելի թույլ են լինում և քանակով պակաս: Գիտությունը ցույց է տալիս, որ վաղ մանկության շրջանում սթրեսի հորմոնների երկարատև ակտիվացումը կարող է իրականում նվազեցնել նյարդային կապերը ուղեղի այս կարևոր տարածքներում հենց այն ժամանակ, երբ նրանք պետք է աճեն և ավելանան նորերը: Թունավոր սթրեսից կարելի է խուսափել, եթե ապահովենք, որ այն միջավայրերը, որտեղ երեխաներն աճում ու զարգանում են, նրանց համար ապահով, դաստիարակող, կայուն և ուշագրավ լինեն:
Ֆլորա Աճեմյան 