22/01/2022

Ուսումնասիրել տրված հանելուկները.

• ինչի՞ հիմա վրա են կազմվել
• առանձնացնել օրնակներ ըստ կազմված ձևի
• փորձել գրել հանելուկներ

Մի բան կա, բան չի նմանի,
Ձու կածի, հավ չի նմանի,
Չորս ոտք ունի, կով չի նմանի,
Շատ կաշխատի, մարդ չի նմանի:
(մրջյուն )
Ման եմ գալիս, հավ չեմ,
Լույս եմ տալիս, ճրագ չեմ:
(լուսատիտիկ)
Թռչի ոտքերը կախ են,
Իջնի ծնկները շալակն են:
(մորեխ)

Մի գոմ կա մի խուրձ խոտ մեջը չի
մտնի,
Բայց հազարավոր զորք կա մեջը:
(մրջնանոց)
Կատուն կանգնել է դեզին,
Պոչն օլորել է վզին:
(աղվես)
Ինքը հողից, կյանքն արևից,
Մահը ջրից:
(աղ)
Մի աման ներկ
Աշխարհ կներկի:
(արև)
Եկավ օրով, գնաց տարով:
(Նոր տարի)
Մինչև իրիկուն կպտտի, բան չկա,
Իրիկունը տուն հասնի թե չէ,
Բերանը բաց կմնա:
(կոշիկ)
Ուր գնամ, հետս է:
(ստվերը)
Աչքեր ունի, ոտքեր չունի,
Մարդ կսպանի, ձեռքեր չունի,
Հավկիթ ունի, փետուր չունի,
Շորեր ունի, որ կար չունի:
(օձ)
էստեղ պուպուզ, էնտեղ պուպուզ,
Մեկ էլ տեսար կտուրով դուրս:
(արևի շողը)
Քույր ու եղբայր են, մեկն առավոտն է ծնվում, երեկոյան մեռնում,
Մյուսը երեկոյան ծնվում, առավոտը մեռնում:
(արև, լուսին)
Գլխին տուր,
Մեջը կուլ տուր:
(ընկույզ)
Ի՞նչ պարան է,
Ինքն է վրադ փաթաթվում:
(օձ)
Պոզեր ունի, այծ չէ,
Թևեր ունի, թռչուն չէ:
(բզեզ)

Մի խուրձ խոտ չի մտնում,
Բայց հազար կենդանի շունչ է
ապրում:
(մրջնանոց)
Կլորիկ է, քար չէ,
Չու է ածում, հավ չէ:
(կրիա)
Թռչում է, թռչուն չէ,
Փոքրիկ է, մրջյուն չէ:
(մեղու)
Մեկ հոր,
Երեսուներկու զինվոր:
(բերան, ատամներ)
Մի ծառ կա, վրան հինգ ճյուղ,
Ամեն ճյուղին մի տերև:
(ձեռք, մատներ, եղունգներ)
Չորս կողմը փուշ,
Մեջտեղը նուշ:
(թարթիչներ, աչք)
Սև է սաթի նման,
Սպիտակ է կաթի նման,
Կարմիր է վարդի նման,
Ման կգա մարգի նման:
(աքաղաղ)
Չորս ախպեր մի գդակի տակ,
Ոնց որ թե էլի չգտաք:
(սեղան)
Շարժվում է ոտք չունի,
Մտրակ է, կոթ չունի:
(օձ)
Մի թագավոր կա,
Քառասուն կին ունի,
Կարմիր թագիկ ունի,
Դեղին ոտիկ ունի:
(աքաղաղ)
Չորս ոտքը հողին,
Երկուսը կողին:
(ձի և ձիավոր)
Գընդըլ, մընդըլ տատիկը,
Հանեց վրայի շապիկը,
Փախավ մտավ բաղնիքը:
(կարտոֆիլ)

Չի լալիս մորթվողը,
Լալիս է մորթողը:
(սոխ)
Ուլուլիկ, պուլուլիկ,
Ոչ դուռ ունի, ոչ կտուր:
(ձու)
Մի պուտուկի մեջ
Երկու տեսակ ջուր:
(ձու)
Արի,’ ասում եմ, չի գալիս,
Մի արի, ասում եմ, գալիս է:
(շրթունք)
Շնչավորից անշունչ ելավ,
Անշունչից շնչավոր:
(հավ, ձու)
Ման է գալիս կամաց-կամաց,
Մի շալակ փուշ վրան առած:
(ոզնի)
Փոքրիկ գազան,
Արագ վազան,
Քուրքը դեղին,
Շատ է սիրում հավի ցեղին:
(աղվես)
Մի պապիկ կա
Հազար թոռ է շալալկել:
(խաղող)
Նայում ես կանաչ է,
Կտրում ես կարմիր է,
Մեջը լիքը սև զինվոր է:
(ձմերուկ)
Ափը կանաչ,
Ջուրը կարմիր,
Ձկները սև:
(ձմերուկ)
Չորս կողմը փակ,
Մեջը հազար ձագ:
(ձմերուկ)
Մի փոքրիկ պապիկ,
Հագին հազար շապիկ:
(կաղամբ)

Գլխիդ վերև,
Հազար տերև:
(ծառ)
Ձմոանը տաքացնում է,
Գարնանը ուրախացնում,
Ամռանը հովացնում է,
Աշնանը կշտացնում:
(ծառ)
Մանրիկ-մանրիկ եկեղեցի,
Դանակով զարկի, դուռը բացի,
Մեջը սիրով համբուրեցի:
(նուռ)
Ուլուլիկ-պուլուլիկ,
Մեջը լիքը շողուն ուլինք:
(նուռ)
Սև արաբը զյուղը մտավ,
Գյուղը վախից քուն մտավ:
(Գիշեր)
Սև սատանեն բեղն ոլորեց,
Հազար-հազար մարդ գլորեց:
(Գիշեր)
Թռչում է, թռչուն չէ,
Թրջում է, ջուր չէ:
(ամպ)
Մի երկար սփռոց ունեմ,
Ինչքան ուզես հավաքել, չես կարող:
(ամպ)
Մի հովիվ կա ոչխարներին գիշերն
է արածեցնում:
(լուսին, աստղեր)
Ոտք չունի, ման է գալիս,
Բերան չունի, կուլ է տալիս:
(մառախուղ)
Պստիկ, պստիկ մանչեր
Արտի վրա տռճիկ տվեցին:
(կարկուտ)
Գորգ ունեմ,
Թափ տալ չի լինի,
Ոսկի ունեմ,
Հաշվել չի լինի:
(երկինք, աստղեր)

Այ լարի, լարի,
Երկու կաքավ գնում են գալիս:
(արև, լուսին)
Մեկը փչում է պաղած-պաղած,
Մեկի աչքերը կրակ վառած:
(արև, լուսին)
Կարմիր բաղարջ
Հազարի առաջ:
(արև)
Ինչ թուր է
Գլխիդ ընկնի, չի կտրի:
(արևի ճառագայթ)
Պատուհանից ընկավ ներս,
Թե որ կարաս, կբռնես:
(արևի ճառագայթ)
Մեծ տուն, հազար ճրագ, ոչ տուն
ունի, ոչ գերան:
(երկինք, աստղեր)
Ինձ նայես, աչքերդ կծակեմ:
(արև)
Մի խնձոր,
Կեսը սպիտակ, կեսը սև:
(օր)
Երեսուն օր ապրում է ու մեռնում,
Մյուս օրը նորից ծնվում:
(լուսին)
Ցերեկը քուն են մտնում,
Գիշերը զարթնում:
(աստղեր)

Առաջադրանք ՝

Հանելուկ, բանահյուսական ժանր, որը փոխանցվել է նաև գրականությանը։ Ունեցել է մի քանի անվանում՝ առակ, հանք, պընգըլ, ճեռոք ևն։ Հանելուկն առարկան, երևույթը պատկերում է այլաբանորեն, նրա հատկանիշները նկարագրում գաղտնագրված։ Կազմված է երկու բաղադրիչից՝ բանաձևից և լուծման առարկայից։

1Մերկ է ու կապույտ,

Միշտ գլխավերևում։

(Երկինք)

Ունի իր մեջ ամեն ինչ,

Անբաժան է մարդկանցից,

Օգնական է ամեն տեղ։

(Հեռախոս)

Ունի հինգ գագաթ,

Զարդարում է տոնածառ,

Գիշերում է երկնքում,

Ցերեկով նա չի երևում։

(Աստղեր)