Դուրս գալով տնից՝ Ավգուստոն աջ ձեռքի բաց ափը ձգեց առաջ, մի պահ աչքերը հառեց երկնքին եւ հիացմունքից քարացած՝ մնաց տեղում կանգնած»:
Այսպես է սկսվում իսպանացի գրող Միգել դե Ունամունոյի «Մառախուղը» նիվոլան։ Նիվոլա տերմինը ստեղծել է հենց Ունամունոն։ Այն առաջին անգամ ի հայտ է եկել «Մառախուղը» վեպի առաջաբանում։ Ունամունոն նիվոլան հակադրում է 20-րդ դարի իսպանական իրապաշտական վեպերին։
Թեև գիրքն ամբողջությամբ պատմում է գլխավոր հերոս Ավգուստո Պերեսի սիրային արկածների մասին, սակայն ես այն չեմ կարող անվանել կամ համարել սիրավեպ։ Ինձ ընդհանրապես թվում է այս գործում սիրո մասին խոսք չկա։ Կամ ավելի ճիշտ խոսվում է սիրո մասին ընդհանրապես, քննության է դրվում սիրո հետևանքները մարդու կյանքում, բայց չկա Ավգուստոյի սիրո պատմությունը։
Ավգուստոն չգիտեր գնալ աջ թե ձախ և սպասում էր, որ մի շուն անցնի, որ հետևի նրան, սակայն շան փոխարեն անցնում է մի գեղեցիկ աղջիկ, և Ավգուստոն սկսում է հետևել աղջկան և սիրահարվում է։ Սրանից հետո սկսում է փիլիսոփայությունը սիրո, կանանց, ամուսնության, կյանքի ու այլ հարցերի շուրջ։ Վեպը համեմված է փիլիսոփայությամբ և հումորով։
Հարցին, թե ինչու է հեղինակը վեպն անվանել «Մառախուղը», կարծում եմ լավագույնս պատասխանում է վեպի այս հատվածը.
Ի՞նչ է պետք սիրելու համար: Նկատե՜լ, նկատե՜լ, սա է հենց սիրո կանխազգացումը, նկատել սերը մառախուղի մեջ: Հետո հասնում է ճանաչելը, մառախուղի մեջ գուշակելու կանխազգացումը: Հետո ամեն ինչ հստակեցվում է, պարզեցվում, մառախուղը լուծվում է ջրի կաթիլների, կարկուտի,ձյան կամ քարերի մեջ:
Մառախուղը հենց կյանքն է, որը մշուշոտ է, եթե չկա սեր: Սերն է, որ հստակեցնում է ամեն ինչ և տալիս իմաստ այդ կյանքին: Սակայն այս վեպում էլ սերը վերջում պարտվում է, և հաղթում է մառախուղը: Իսկ գուցե դա սեր չէ՞ր, քանի որ հենց ինքը հեղինակը նշում է.
Ձանձրույթը մեր կյանքի հիմքն է, ձանձրույթն է ծնունդ տալիս բոլոր խաղերին, զվարճանքներին, սիրավեպերին և սիրելուն։
Գիրքը ինձ շատ դուր եկավ, վերջում հնարավոր չէ կարդալ առանց հուզվելու։
Ֆլորա Աճեմյան 