Category: Էկոլոգիա

Առողջության պահպանման ամենաարդյունավետ միջոցը ստեղծվում է բնական բաղադրիչներից:

Մինչ խնամելը պետք է հասկանալ, թե որ տեսակին է պատկանում մեր մաշկը ՝ կա մաշկի 4 տեսակ ՝ չոր, ճարպոտ, նորմալ և խառը կամ կոմբինացված։

Մաշկի տեսակը ինքնուրույն որոշելու համար պետք է դեմքից ամբողջությամբ հեռացնել կոսմետիկան և 2 ժամ հետո թղթե անձեռոցիկը հպել դեմքին: Յուղային հետքերի առկայության միջոցով կարող ենք որոշել մաշկի տեսակը: Եթե ոչ մի հետք չեք տեսնում, ուրեմն մաշկը չոր է: Թույլ հետքերի դեպքում մաշկը համարվում է նորմալ: Եթե հետքերը հայտնվում են Т զոնայում, իսկ այտերը չոր են, ուրեմն մաշկը խառն է, կամ ինչպես այլ կերպ ասում են՝ կոմբինացված: Եվ եթե ամեն հպումից առաջանում են հետքեր, ուրեմն մաշկը ճարպոտ է:

Բանանով և վարսակի փաթիլներով դիմակ նախատեսված չոր մաշկի համար.

Անհրաժեշտ են.

1. 1 ճ. գդալ տրորած բանան

2. 1 ճ. գդալ եփած վարսակի փաթիլներ

Միացնել այս երկու բաղադրիչները, քսել դեմքին, թողնել 30 րոպե, այնուհետև լվանալ դեմքը ջրով:

Ձիթապտղի յուղով մերսում

Ձիթայուղով մերսումը իտալուհիների սիրելի պրոցեդուրաներից է: Ամեն երեկո դեմքի ու մարմնի մաշկը ձիթայուղով մերսելու դեպքում դրական արդյունքն ակնհայտ կլինի ընդամենը մեկ շաբաթ անց:

Ձվի սպիտակուց

Հասարակ սպիտակուցը կարելի է քսել մաշկին՝ այն խոնավեցնելու և սնուցելու համար: Սա այն բաղադրիչն է, որը կոսմետոլոգները խորհուրդ են տալիս օգտագործել մաշկի ծերացման գործընթացը դանդաղեցնելու համար: Պարզապես հարկավոր է սպիտակուցը հարել, մինչև դառնա սպիտակ փրփուր, քսել այն մաշկին, թողնել կես ժամ և լվացվել սառը ջրով: Ավելի լավ արդյունք ստանալու համար նման դիմակը կարելի է օգտագործել օրական երկու անգամ:

Տոմատի հյութ

Տոմատի հյութով դիմակներն ու մերսումը օգտակար են ամբողջ մարմնի համար: Տոմատի հյութն այնքան օգտակար է, որ կորեացի կոսմետոլոգները հաճախ օգտագործում են այն որպես մաշկի խնամքի համար նախատեսված տարբեր կոսմետիկ միջոցների ակտիվ բաղադրիչ: Մաշկի թարմությունը պահպանելու համար հարկավոր է քսել այն մաշկին, 5 րոպե մերսել, այնուհետև թողնել, մինչը հյութը չորանա: Այս ընթացքում մաշկը կներծծի անհրաժեշտ օգտակար նյութերը, որից հետո կարելի է լվացվել կամ ցնցուղ ընդունել:

Բանան

Բանանը պարունակում է մեծ քանակությամբ սննդարար նյութեր, ինչի շնորհիվ բանանով դիմակը հիանալի բուժիչ միջոց է ծերացող մաշկի համար: Բանանով դիմակների բաղադրատոմսերը բազմաթիվ են, սակայն նույնիսկ հասարակ բանանի խյուսը 15 րոպե մաշկին քսելու դեպքում կօգնի զգալիորեն բարելավել դրա գույնը և տոնուս կհաղորդի:

Ծերության պրոցեսը կանգնեցնել ի վիճակի չէ ոչ ոք, սակայն կարելի է այնպես անել, որ տարիքային փոփոխություններն այդքան նկատելի չլինեն։

Աչքերի շուրջը եղած կնճիռների դեմ դիմակ։

Հացից պատրաստվող այս դիմակը շատ արդյունավետ է խորը կնճիռների դեմ պայքարելիս։

Հալեցրած սերուցքային կարագի մեջ թրջիր սպիտակ հացի փափուկ մասը ու զգուշորեն քսիր աչքերի հատվածի մաշկին։ 35-40 րոպե հետո լավ լվա տաք ջրով։ Այս դիմակը պետք է պատրաստել շաբաթական 2 անգամ։

Աչքերի շուրջը եղած կնճիռների դեմ քսուք։

2 թեյի գդալ կալենդուլայի բողբոջները խառնիր դեղատնային երիցուկի հետ ու վրան 100 մլ եռման ջուր լցրու։ Թուրմը քամիր 25-35 րոպե հետո, ապա ավելացրու մեկ ճաշի գդալ ձիթապտղի յուղ ու խառնիր։

Ստացված քսուքն ամեն օր՝քնելուց առաջ քսիր աչքերի հատվածի մաշկին։ Հիշիր, որ տնային պայմաններում պատրաստված քսուքը սառնարանում կարելի է պահել 4 օրից ոչ ավելի։

Ճակատի կնճիռների դեմ դիմակ։

Շատ կոսմետոլոգներ խորհուրդ են տալիս պատրաստել խմորիչի հիմքով շատ արդյունավետ դիմակ։ Խմորիչի բաղադրության մեջ B վիտամին կա, որը գերազանց կերպով թարմացնում է մաշկն ու հարթեցնում կնճիռները։

Պատառաքաղով մանրացրու խմորիչը՝ վրան քիչ-քիչ կաթ ավելացնելով։ Լավ խառնիր։ Այս դիմակը պետք է ճակատին քսել շաբաթական 3 անգամ ու թողնել՝ մնա կես ժամ։

Գերազանց երիտասարդացնող դիմակ դեմքի համար։

1 ձվի դեղնուցը խառնիր 1 թեյի գդալ կիտրոնի հյութի ու նույն քանակությամբ գերչակի յուղի հետ։ Մաքուր թանզիֆե կտորը թաթախիր այդ խառնուրդի մեջ ու դիր դեմքիդ։ Վրայից ծածկիր գոլորշու վրա տաքացրած սրբիչով։ 10 րոպե անց լվացվիր տաք կաթով։ Պրոցեդուրայից հետո քսուք պետք չէ քսել։

Նելլի Գեղամյանի նախագիծ

Մեր տանը շատ օգտագործվում է համեմը։

Համեմը, նույնն է` գինձը (coriandrum), հովանոցավորազգիների ընտանիքին պատկանող միամյա խոտաբույս է։ Արմատն առանցքային է, ցողունը` ուղղաձիգ, 40-70 սմ բարձրությամբ, մերկ, վերևում ճյուղավորված։ Տերևները պատյանավոր են, ունեն հերթադիր դասավորություն։ Պոլիգամ բույս է։ Ծաղիկները սպիտակ են կամ բաց վարդագույն։ Հովանոցավոր ծաղկաբույլերի եզրային ծաղիկներն ավելի մեծ տրամագիծ ունեն։ Ծաղկում է ամռանը։ Պտուղը գնդաձև սերմիկ է, դրսից` մուգ, իսկ ներսից` բաց շագանակագույն, ունի ինը կող։Համեմի հայրենիքն արևմտյան Ասիան է, բնության մեջ հանդիպում է Փոքր Ասիայում, Այսրկովկասում, ՀՀ Գեղարքունիքի և Վայոց ձորի մարզերում։Հայկական տեսակները երկար ժամանակ ծաղկասլաք չեն տալիս, սակայն ունեն տերևների հզոր վարդակ։Համեմը պատկանում է լավագույն մեղրատու բույսերի շարքին։ Մեղուները ոչ միայն հավաքում են ծաղկահյութը, այլ նաև կատարում են խաչաձև փոշոտում, ինչը նպաստում է համեմի բարձր պտղաբերությանը։

Համեմի բուժիչ հատկությունները` արևելյան բժշկության տեսանկյունից
Տերևը և խոտն ունեն հականեխիչ հատկություն, թարմացնում են շնչառությունը։ Պարունակում են ֆլավոններ և ֆենոլներ, որոնք բարելավում են մարսողությունը և այլ հակաօքսիդանտ նյութերի հետ համատեղ` բարձրացնում են օրգանիզմի դիմադրողականությունը և վերացնում են ալերգիկ ռեակցիաների պատճառները։Իջեցնում են գլյուկոզայի մակարդակն արյան մեջ և բարձրացնում մկանների զգայունությունն ինսուլինի հանդեպ։Համեմն օգտակար է դիսբակտերիոզի դեպքում։Ըստ Այուրվեդայի` համեմի կանաչ զանգվածը, սերմը և եթերային յուղը, ի տարբերություն այլ բուրավետ բույսերի, ունեն հովացնող հատկություն և կարող են փոխարինել սննդակարգում կծվահամ համեմունքը կամ մեղմել դրա ազդեցությունը։
Համարվում է, որ համեմը հատկապես օգտակար է գիրանալու հակում, անհանգիստ քուն ունեցող մարդկանց, նաև վատ մարսողության դեպքում։
Զսպում է ախորժակը, նպաստում է կաթնամթերքի և մրգերի մարսելուն, հեռացնում է գազերը, ունի միզամուղ հատկություն, հեռացնում է հեղուկի ավելցուկը, կանխարգելում է այտուցների առաջացումը։Ախտահանում է աղիները և նպաստում է օգտակար նյութերի յուրացմանը։ Կանխարգելում է այրոցքը, զկրտոցը, հանգստացնում է որովայնի խիթերը։
Բացում է լեղածորանները։ Քրքումի հետ համատեղ` վերականգնում է լյարդի բջիջները։
Կարգավորում է ճարպերի փոխանակումը, նպաստում է ճարպերի կուտակումների վերացմանը և հավասարաչափ բաշխմանն օրգանիզմում, կարգավորում է ազատված էներգիայի բաշխումը։

Չինացիները համեմատաբար ուշ են սկսել մշակել համեմը (Ք.հ. 4-րդ դար)։ Նրանք համարել են, որ համեմի տերևն անմահություն է պարգևում և խթանում է սիրո զգացումը։ Նման կարծիքի է եղել նաև ֆրանսիացի արքա Կարլոս Մեծը (իշխել է 771-814թթ.), ով դեղաբույսերի գիտակ է եղել։
Ժամանակակից հնդիկ գիտնականները կարծում են, որ համեմի տերևն իրոք աֆրոդիզիակ է, և այդ երկրի տղամարդիկ երբեմն գերազանցում են թույլատրելի չափաբաժինները։

Զգուշացում։ Ա. Ամասիացին գրել է. «Համեմը չի կարելի չարաշահել, կմթագնի հիշողությունը, կդադարեցնի սերմնարտադրությունը, խռպոտ կդարձնի ձայնը։ Գինձի թարմ հյութը թունավոր է և կարող է մահացու լինել»։
Ավելացնենք` կառաջացնի անքնություն, կխախտվի դաշտանային պարբերականությունը։

Կարևոր է իմանալ, որ ժամանակակից պատկերացումների համաձայն` գործնականում առողջ մարդու համար անվնաս են համարվում սամիթի 4 գ չոր սերմը և 35 գ թարմ կանաչին։ Իսկ հյութի մահաբեր քանակի չափը սահմանել է Ավիցենան.

• 100 մլ, որը ստանալու համար բավականին շատ թարմ հումք և ժամանակ է պետք վատնել` անիմաստ։

Հակացուցումներ։ Խորհուրդ չի տրվում ուտել համեմի կանաչին և սերմը և բուժվել դրանից ստացված պատրաստուկներով.

• Հղիության պլանավորման պահից մինչև երեխային կերակրելու շրջանի վերջը։
• Սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ` աթերոսկլերոզ, ինսուլտ, ինֆարկտ, տրոմբոֆլեբիտ։
• Խոլեցեստիտ, ստամոքսաբորբ, ստամոքսի և 12-մատնյա աղիի խոց։
• Ճնշման տատանումներ` հիպերտոնիա և հիպոտոնիա։
• Ալերգիկ ռեակցիա։ Կարող է առաջանալ անհատական անընկալունակության դեպքում կամ առաջացնել խաչաձև ալերգիա բարդածաղկավորների ծաղկափոշու հանդեպ։ Ախտանիշերն են` քոր բերանում և լեզվի, շրթունքների, քիմքի, կոկորդի այտուցվածություն։

Համեմի տերևի քիմիական բաղադրությունը
Պարունակում է B1-0,07մգ (100գ հումքի մեջ), B2-0,16մգ, B3-0,11մգ, B5-0,57մգ, B6-0,15մգ, B4 (խոլին)-12,8մգ, B9 (ֆոլիաթթու)- 64 մկգ։

Վիտամին C-27մգ (մեկ օվա չափաբաժնի մոտ 25-40%), E-2,5մգ (17-21%), K1(ֆիլոխինոն)-310մկգ (256-344%), կարոտինային նյութեր-3,93 մգ։
Մակրոտարրեր` կալիում-521մգ (10-17%), նատրիում-46 մգ (1-1,7 %), կալցիում-67 մգ (5-8,5%), ֆոսֆոր-48 մգ (4,8-12%), մագնիում-26 մգ (6,5%)։
Միկրոտարրեր` երկաթ-1,77 մգ (10%), պղինձ-0,23 մգ (11%), ցինկ-0,5 մգ (3,3%), մարգանեց-0,425 մգ (21,2%), սելեն։

Տերևի սննդային արժեքը ցածր է` սպիտակուց-2,1գ, ճարպ-0,5գ, ածխաջրեր-1,9գ, սննդային մանրաթել-2,8գ, ջուր 92,2գ, մոխիր-1,5գ։

Դեղաբույսերը մարդկանց և կենդանիների տարբեր հիվանդությունների բուժման ու կանխարգելման համար օգտագործվող բույսերի խումբ են: Համաշխարհային բուսական աշխարհի մոտ 21000 տեսակ օգտագործվում է բուժիչ նպատակներով: ՀՀ-ում բուժիչ հատկություններով օժտված է մոտ 1500 բուսատեսակ (օգտագործվող դեղապատրաստուկների մոտ 40%-ն ունի բուսական ծագում): Դեղաբույսերի բուժիչ հատկությունները պայմանավորված են դրանցում պարունակվող քիմիական տարբեր բաղադրության նյութերով՝ ալկալոիդներով, գլիկոզիդներով, սապոնիններով, եթերայուղերով, ֆլավոնիդներով, աղաղանյութերով, վիտամիններով, որոնք ֆիզիոլոգիական ներգործություն են ունենում մարդկանց կամ կենդանիների օրգանիզմների վրա: 

Հավաքած դեղաբույսերը սովորաբար չորացնում են հատուկ չորանոցներում կամ ստվերում՝ բացառությամբ մի քանիսի, որոնց թարմ հումքից ստանում են եթերայուղեր և հյութեր: Չորացրած դեղաբույսերն օգտագործում են թուրմեր, եփուկներ պատրաստելու համար, քիմիադեղագործական արդյունաբերության մեջ՝ հիմնականում մաքուր ներգործող նյութեր ստանալու համար:Դեղաբույսերից ստացված և քիմիաբուժական պատրաստուկներին ներկայացվող պահանջները՝ արդյունավետությունն ու անվտանգությունը, նույնն են: Չի կարելի միմյանց հակադրել դեղաբույսերը և սինթետիկ դեղամիջոցները կամ բնական հումքից ստացված միացությունները: Հմուտ օգտագործման դեպքում բոլոր դեղամիջոցները լրացնում են միմյանց:ՀՀ-ում առավել տարածված դեղաբույսերից են.

ազնվամորի (անտառամորի, մոռենի). վայրի կիսաթուփ է, աճում է  անտառների բացատներում, ձորեզրերին: Մշակվում է պարտեզներում, պուրակներում: Բուժիչ նպատակով օգտագործում են պտուղները, մասամբ՝ տերևներն ու ծաղիկները: Ունի քրտնաբեր, ջերմիջեցնող, կենտրոնական նյարդային համակարգը դրդող հատկություններ:

Անանուխ (դաղձ). բազմամյա, կոճղարմատավոր վայրի կամ մշակովի խոտաբույս է: Աճում է ամենուրեք: Տերևները և ծաղիկները պարունակում են եթերայուղ, կարոտին, մենթոլ և այլն: Մենթոլն ունի անոթալայնիչ, հանգստացնող և տեղային ցավամոքիչ ներգործություն: Մտնում է վալիդոլի, Զելենինի կաթիլների և այլ պատրաստուկների բաղադրության մեջ: Տերևների թուրմն օգտագործվում է մարսողության կանոնավորման, լնդերի բորբոքման, սրտխառնոցի և այլ դեպքերում:

Անթառամ. բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է տափաստանային գոտիներում, ավազային հողերում, սարալանջերում: Թուրմը և եփուկն ունեն լեղամուղ, հակամանրէային հատկություններ:

Առյուծագի. բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է ամենուրեք, նաև մշակվում է: Բուժման նպատակով օգտագործում են տերևները և ընձյուղների գագաթները: Պատրաստուկներն ունեն կենտրոնական նյարդային համակարգը հանգստացնող, սրտի աշխատանքը կարգավորող, զարկերակային ճնշումն իջեցնող և քնաբեր հատկություններ:

Արյունխմիկ դեղատու. բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է խոնավ մարգագետիններում, գետափերին, անտառների բացատներում: Բուժիչ նշանակություն ունեն արմատներն ու կոճղարմատները, որոնցից ստացվող պատրաստուկները տտիպ են և օժտված են հակաբորբոքային և արյունահոսությունը դադարեցնող հատկություններով:

Բռնչի սովորական. վայրի թուփ է, աճում է ջրամբարների ափերին, թփերի մացառուտներում, անտառներում: Բուժիչ հատկություն ունեն կեղևը և պտուղները: Կեղևից ստացվող պատրաստուկներն ունեն արյունահոսությունը դադարեցնող ազդեցություն: Պտուղները պարունակում են  C վիտամին ու կիրառվում են ստամոքսի խոցի դեպքում և որպես միզամուղ միջոց:

Դժնիկ լուծողական (բեկտենի). թուփ է կամ փոքր ծառ, աճում է բաց տարածություններում, լեռնային կիրճերում: Պտուղների թուրմն ու եփուկն օգտագործվում են քրոնիկական փորկապությունների ժամանակ:

Եզան լեզու մեծ. բազմամյա խոտաբույս է, տարածված մոլախոտ է: Աճում է ամենուրեք: Թարմ տերևների հյութն ունի մանրէասպան, արյունահոսությունը դադարեցնող և խորխաբեր հատկություններ, օգտագործվում է հաստ աղիքի քրոնիկական բորբոքումների, խոցային հիվանդության, ստամոքսաբորբերի ժամանակ: Հայկական ժողովրդական բժշկության մեջ թարմ տերևները եռացող ջրում լվանալուց հետո կապում են վերքերին, և այն մաքրում է թարախը:

Եղեսպակ դեղատու. մշակովի բույս է: Տերևները հավաքում են ծաղկումից անմիջապես հետո, որոնցից ստացված պատրաստուկներն օգտագործվում են որպես հակաբորբոքային, ախտահանող միջոց բերանի խոռոչի և վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի հիվանդությունների ժամանակ: Թարմ տերևներն ունեն մանրէասպան հատկություն:

Եղերդակ (ճարճատուկ). երկամյա կամ միամյա խոտաբույս է: Բոլոր օրգանները պարունակում են կաթնահյութ: Անջրդի հովիտներում, անտառեզրերին, ճամփեզրերին և առուների եզրերին աճում է եղերդակի 2 տեսակ: Արմատների թուրմն ունի ախորժաբեր և մարսողությունը կարգավորող, իսկ տերևների թուրմը՝ հակամանրէային ազդեցություն:

Եղինջ երկտուն. բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է բոլոր գոտիներում, առավելապես ստվերոտ և խոնավ անտառներում, թփուտներում: Տերևներից ստացվող պատրաստուկներն ունեն արյունահոսությունը դադարեցնող, արյան մակարդելիությունը խթանող, հարթ մկանների տոնուսը բարձրացնող, նյութափոխանակությունը կարգավորող հատկություններ:

Երիցուկ դեղատնային. միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է դաշտերում, մարգագետիններում, նաև մշակվում է: Ծաղկազամբյուղների թուրմն ու եփուկը, որպես հակաբորբոքային, քրտնաբեր, վարակազերծող միջոց, օգտագործվում են լուծի դեպքում, կոկորդի և լնդերի բորբոքումների, բերանաբորբի ժամանակ:

Լոշտակ սպիտակ (մարդախոտ). բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է բոլոր գոտիների գետահովիտներում, անտառի բացատներում, աղբուտներում: Բուժիչ նպատակով հիմնականում օգտագործվում են արմատները, որոնց եփուկն ունի ցավամոքիչ, արյունահոսությունը դադարեցնող, միզամուղ, լուծողական հատկություններ:

Լորենի սրտաձև կամ մանրատերեվ. տերևաթափ ծառ է: Աճում է սաղարթավոր անտառներում՝ բոխու, կաղնու, հաճարի ծառերի հետ: Օգտագործում են ամբողջական ծաղկաբույլերը, որոնց տաք թուրմը կիրառվում է որպես քրտնաբեր միջոց մրսածության ժամանակ, իսկ եփուկը՝ մանրէասպան հատկության շնորհիվ՝ բերանի և կոկորդի ողողումների համար:

Խավրծիլ. մշակովի բույս է: Արմատներից ստացվող պատրաստուկների մեծ չափաքանակներն ունեն լուծողական, փոքրը՝ ախորժակը գրգռող հատկություն:

Խատուտիկ դեղատու. բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է բոլոր գոտիների այգիներում, դաշտերում, մարգագետիններում, ցանքերում: Եփուկը և ջրաթուրմն օգտագործում են որպես ախորժաբեր, լեղամուղ, մարսողությունը կարգավորող միջոց:

Կատվախոտ դեղատու. բազմամյա խոտաբույս է: Աճում է Իջևանի, Սևանի, Վայքի, Մեղրու, Վանաձորի անտառային բացատներում, ալպյան մարգագետիններում: Արմատի թուրմն ու մզվածքն ունեն սիրտանոթային համակարգի աշխատանքը կարգավորող, նյարդերը հանգստացնող, մարսողությունը լավացնող ներգործություն:

Կյանքի արմատ (ժենշեն). վայրի և մշակովի բույս է: Արմատներից ստացվող փոշին, թուրմը և պատրաստուկները կիրառվում են արյան թերճնշման, որոշ նյարդային հիվանդությունների, գերհոգնածության ժամանակ՝ որպես օրգանիզմի տոնուսը բարձրացնող միջոց:

Մթնոլորտային օդ վիճակը Հայաստանում պայմանավորված է շարժական /ավտոմոբիլային տրանսպորտի/ և անշարժ աղտոտման աղբյուրների արտանետումներով, տարածման օդերևութաբանական պայմաններով և անդրսահմանային աղտոտումներով:Հայաստանն ունի բավականին հզոր զարգացած արդյունաբերություն, ուր մթնոլորտի աղտոտման տեսակետից ամենավտանգավորները քիմիական արդյունաբերությունը, էներգետիկան և շինարարական արդյունաբերությունն էին: Դրանք հիմնականում տեղադրված էին 5 քաղաքում` Երևան, Վանաձոր, Հրազդան, Արարատ, Ալավերդի: Մթնոլորտային օդի աղտոտվածության բարձր մակարդակի պատճառով ժամանակին այդ 5 քաղաքները գտնվում էին նախկին Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության ամենաաղտոտված (մթնոլորտային օդի տեսակետից) 50 քաղաքների ցանկում:1980-90-ական թթ. տեղի էին ունենում յուրահատուկ վնասակար նյութերի` քլորոպրենի, քլորի, ամոնիակի արտանետումներ: Դրանցից բացի, քաղաքներում առկա էր հետևյալ իրավիճակը`Երևան քաղաքում մթնոլորտային օդն աղտոտվում էր ազոտի երկօքսիդով, ածխածնի օքսիդով, ծծմբային անհիդրիդով, բենզպիրենով:Վանաձորում դիտվում էր մթնոլորտային օդի աղտոտում` ազոտի երկօքսիդով, ծծմբային անհիդրիդով: Աղտոտման հիմնական աղբյուրը` ավտոտրանսպորտը, առաջատար արդյունաբերությունը` քիմիական: Առկա էին յուրահատուկ վնասակար նյութի` ամոնիակի արտանետումներ:Արարատում դիտվում էր մթնոլորտային օդի աղտոտում` ցեմենտի փոշով, ազոտի երկօքսիդով, ծծմբային անհիդրիդով: Առաջատար արդյունաբերությունը շինարարական- ցեմենտի արտադրությունն էր:Հրազդանում դիտվում էր մթնոլորտային օդի աղտոտում` ցեմենտի փոշով, ազոտի երկօքսիդով, ծծմբային անհիդրիդով: Առաջատար արդյունաբերությունն էներգետիկան և շինարարական-ցեմենտի արտադրությունն էր:Մթնոլորտային աղտոտման հզոր աղբյուր էր նաև ավտոտրանսպորտը:Դրա արտանետումները կազմում էին ընդհանուր արտանետումների 60-67 տոկոսը:Արդյունաբերության անկման հետևանքով անշարժ աղբյուրներից մթնոլորտային օդ վնասակար նյութերի արտանետումները Հայաստանում խիստ նվազեցին և ավտոմոբիլային տրանսպորտը ներկայումս մթնոլորտային օդի աղտոտման հիմնական աղբյուր է հանդիսանում հատկապես մեծ քաղաքներում, որտեղ, համաձայն համընդհանուր մարդահամարի տվյալների, բնակվում է Հայաստանի բնակչության մոտավորապես 50 տոկոսը:

Տրանսպորտ

Դասական տրանսպորտային խնդրի համար առանձնացվում են խնդիրների երկու ձևեր. արժեքի կամ տարածությունների չափանիշ (փոխադրման համար նվազագույն ծախսերի հասնելու ձև) և ժամանակի չափանիշ (փոխադրման համար ծախսվում է նվազագույն ժամանակ)։ Տրանսպորտային խնդիր անվան ներքո որոշվում է խնդիրների լայն շրջանակը մեկ մաթեմատիկական մոդելով, այդ խնդիրները վերաբերում են գծային ծրագրավորման խնդիրներին և կարող են որոշվել լավագույն մեթոդով։ Սակայն, տրանսպորտային խնդրի լուծման հատուկ մեթոդը թույլ է տալիս էապես հեշտացնել դրա որոշումը, քանի որ տրանսպորտային խնդիրը մշակվել է փոխադրումների արժեքը նվազագույնի հասցնելու համար։

1․Զորահ Կարասի

«Զորահը» տեղ է գրավել  Bloomberg-ի հռչակավոր ցուցակի լավագույն տասնյակում: Այդ ցուցակում են ֆրանսիական, իտալական գինիները, որոնցից բարձր որակի գինիներ այս պահին աշխարհում չկան:

2․Արենի

Արենի, սեղանի տեսակավոր գինի։ Ստացվում է 1945 թվականից Գետափի գինու գործարանում (ՀՍՍՀ Եղեգնաձորի շրջան), «Արենի» խաղողից։ Թնդությունը՝ 12-10 ծավալային %, տիտրվող թթվությունը՝ 5-7 գ/լ։ Արենին ունի սուտակի գույն, յուրատեսակ մրգային համ, տտիպություն։ Հնացման ընդհանուր ժամկետը՝ 2 տարի։

3․Արմենիա Վայն

45 երկրի 170 գինու միջազգային փորձագետ շաբաթներ շարունակ համտեսել, գնահատել ու ընտրել են աշխարհի լավագույն գինիները։<<Արմենիա Վայնը>> -ը պատվո հարթակի ոսկե մեդալակիրներից էր։

4․Կարաս

«Կարաս» գինիները, որոնց անվանումը գալիս է հնագույն ժամանակներից ի վեր տարածաշրրջանում գինեգործության մեջ օգտագործվող մեծ կավե անոթների անվանումից, տարածաշրջանին հատուկ գինեգործության մշակույթի վերածնունդն են: Գտնվելով ծովի մակարդակից 1000 մետր բարձրության վրա` տարածաշրջանի հանքանյութերով հարուստ, հրաբխային և բազալտե հողը կատարյալ կլիմայական պայմաններ է ստեղծում խաղող մշակելու համար: Ի սկզբանե նպատակն էր Հայաստանում սահմանել գինեգործության նոր չափանիշներ և գինեգործության արվեստը ետ բերել իր ծննդավայր, նրանք իրագործել են հենց այդ նպատակը:

5․Ոսկեվազ

Ոսկեվազ, Օշականում և Ոսկեվազ գյուղում գտնվող Աշտարակի գինու գործարանի արտադրած սեղանի սպիտակ անապակ տեսակավոր գինի։ Գինին մշակվել է 1941 թվականից սկսած, Ոսկեհատ (խարջի) խաղողից։ Թնդությունը՝ 12—14 ծավալի % , տիտրվող թթվությունը 5—6 գ/լ։ Ունի սաթի գույն (բացից մուգ), խերեսային երանգ։ Հնացման ընդհանուր ժամկետը՝ 2 տարի։ «Ոսկեվազը» մշակվում է միայն Հայաստանում։ Համամիութենական ու միջազգային մրցույթներում շնորհվել է մեկ արծաթե և մեկ բրոնզե մեդալ։

Կլիման տվյալ վայրին բնորոշ միանման եղանակների բազմամյա կրկնությունն է:Հունարեն «կլիմա» բառը նշանակում է թեքություն և մատնանշում է Երկրի մակերևույթի թեքությունը Արեգակի ճառագայթների նկատմամբ:Կլիման ու եղանակը սերտ կապված են և բնորոշում են մթնոլորտի վիճակը: Երկրագնդի յուրաքանչյուր վայրում եղանակային փոփոխությունները յուրահատուկ են և գրեթե նույն ձևով կրկնվում են: Օրինակ՝ Երևանում ամեն տարի ձմեռը ցուրտ է, սակավաձյուն, գարունը՝ խոնավ ու մեղմ, ամառը՝ շոգ ու չոր, իսկ աշունը` արեվոտ ու չափավոր տաք: Դա կրկնվում է ամեն տարի: Կլիմայի ձևավորման վրա ազդում են աշխարհագրական լայնությունը, տեղանքի բարձրությունը, գերիշխող քամիները, լեռնալանջերի դիրքադրությունը, ծովերի և օվկիանոսների հեռավորությունը, ծովային հոսանքների և, իհարկե, մարդու տնտեսական գործունեությունը: Երկրագնդի գնդաձևության հետ կապված` աշխարհագրական տարբեր լայնություններում Արեգակի ճառագայթների անկման անկյունը տարբեր է, որով և պայմանավորված է ստացվող ջերմության քանակը: Աշխարհագրական ցածր լայնություններում տարվա ընթացքում Արեգակի ճառագայթները Երկրի մակերեվույթի հետ կազմում են մեծ անկյուն, որի շնորհիվ ստացվում է մեծ քանակությամբ ջերմություն, իսկ բարձր լայնություններում անկման անկյունը փոքր է, ստացվող ջերմությունը՝ քիչ: Արեգակից ստացվող ջերմության անհավասար բաշխվածությունը պայմանավորել է ջերմային գոտիների առաջացումը. առանձնացնում են երկրագնդի ջերմային 5 գոտի՝ 1 տաք, 2 բարեխառն, 2 ցուրտ: Ամենից շատ ջերմություն ստանում է այն գոտին, որը տարածվում է հասարակածի 2 կողմերում՝ մոտավորապես հյուսիսային (հս. լայն. 23^օ30՜) և հարավային (հվ. լայն. 23^օ30՜) արևադարձերի միջև: Այստեղ ամբողջ տարին տաք է, ձյուն չի գալիս (բացառությամբ բարձր լեռնագագաթների), տարվա եղանակները գրեթե արտահայտված չեն: Սա տաք գոտին է: Գոտու ստույգ սահմանը 20^օC-ի իզոթերմերն են (հունարեն «իզոս»՝ հավասար, «թերմ»՝ ջերմություն բառերից): Զգալիորեն ավելի քիչ արեգակնային ջերմություն են ստանում Երկրի այն շրջանները, որոնք ընկած են հյուսիսային բևեռային շրջագծից (հս. լայն. 66^օ30՜) դեպի հյուսիս և հարավային բևեռային շրջագծից (հվ. լայն. 66^օ30՜) դեպի հարավ: Այստեղ ամբողջ տարին ցուրտ է, Արեգակի ճառագայթները կարծես սահում են Երկրի վրայով և գրեթե չեն տաքացնում, որի պատճառով էլ ձյունն ու սառույցը չեն հասցնում հալվել: Սրանք ցուրտ գոտիներն են:Հյուսիսային բևեռային շրջագծի և հյուսիսային արևադարձի միջև ընկած է հյուսիսային բարեխառն ջերմային գոտին, իսկ հարավային բևեռային շրջագծի ու հարավային արևադարձի միջև գտնվում է հարավային բարեխառն ջերմային գոտին: Դրանց իրական սահմանները հասարակածի կողմից տաք գոտու սահմանն է, իսկ բևեռների կողմից՝ ամենատաք ամսվա +10^օC-ի իզոթերմը: Բարեխառն ջերմային գոտիներում ամառը տաք է, ձմեռը՝ ցուրտ, իսկ գարունը և աշունը՝ զով:Ըստ բարձրության՝ օդի ջերմաստիճանը յուրաքանչյուր 1000 մ-ի վրա 5–6^օC-ով նվազում է, իսկ մթնոլորտային տեղումների քանակը մինչև որոշակի բարձրություն՝ ավելանում: Փոխվում են նաև օդի ճնշումը, ամպամածությունը: Այդ է պատճառը, որ տարբեր բարձրությունների վրա գտնվող վայրերն ունեն տարբեր կլիմաներ, իսկ լեռնային շրջաններում առաջանում են կլիմայի վերընթաց գոտիներ:Կլիմայի վերընթաց գոտիականությունը ցայտուն արտահայտված է նաև ՀՀ-ում:Լեռնային երկրներում, տեղանքի բարձրությունից բացի, կլիմայի ձևավորման վրա մեծ է լեռնալանջերի դիրքադրության ազդեցությունը: Արևահայաց լանջերն ավելի ուժեղ են տաքանում, գոլորշիացումն ինտենսիվ է, և ավելի տաք ու չոր են, քան հյուսիսահայաց ստվերոտ լանջերը: Ծովահայաց, խոնավաբեր օդային զանգվածների և քամիների դիմաց գտնվող լեռնազանգվածներին տեղումներն ավելի շատ են, քան հողմահակառակ լանջերին: Օրինակ՝ Հիմալայների հարավային՝ դեպի Հնդկական օվկիանոս ուղղված լանջերին տարեկան լինում են 3000–5000 մմ, իսկ որոշ տեղերում՝ Չերապունջի բնակավայրի շրջակայքում՝ 12000 մմ, նույն լեռների հյուսիսահայաց լանջերին՝ ընդամենը 250– 300 մմ տեղումներ: Կլիմայի ձևավորման վրա շատ մեծ է օվկիանոսների և ցամաքների ազդեցությունը: Օվկիանոսների և դրանց տաք հոսանքների ազդեցությամբ ձևավորվում է ծովային մեղմ ու խոնավ կլիմա, իսկ ցամաքների ազդեցությամբ՝ ցամաքային և խիստ ցամաքային կլիմա: Ցամաքային կլիմա ունեցող վայրերում ձմեռները ցուրտ են, սառնամանիքային, իսկ ամառները տաք են, չոր ու շոգ: Այսպիսի կլիմա ունեն, օրինակ, Եվրասիայի կենտրոնական շրջանները:Կլիմայի վրա ազդեցություն են գործում նաև գերիշխող քամիները: Այդ կապը ակնառու է պասսատների և մուսսոնների օրինակով. ամառային մուսսոններն առաջացնում են ամպամածություն և առատ տեղումներ, իսկ ձմեռային մուսսոնները՝ չոր, սառնամանիքային եղանակ:Մեր մոլորակի երկրաբանական զարգացման պատմության ընթացքում եղել են կլիմայի զգալի փոփոխություններ և տատանումներ: Մասնավորապես հաստատվել է, որ վերջին 1 մլրդ տարվա ընթացքում այն շատ է փոխվել. Երկրի կլիման ժամանակակից կլիմայից նշանակալիորեն տարբեր է եղել: 
Ինչո՞ւ է փոխվել երկրագնդի կլիման, որո՞նք են դրա պատճառները:Կլիմայի փոփոխության բազմաթիվ բնական պատճառներ կան: Ժամանակի ընթացքում պարբերաբար փոխվել է Երկրի առանցքի թեքությունը նրա պտտման ուղեծրի հարթության նկատմամբ, որի հետևանքով զգալի փոփոխություն է կրել Երկիր հասնող արեգակնային էներգիայի քանակը, հետևապես` կլիման: Կլիմայի փոփոխությունների և տատանումների մեջ մեծ նշանակություն ունի ցամաքի և ծովի ընդգրկած տարածքների հարաբերակցությունը: Որպես օրինաչափություն՝ ցամաքային տարածքների ընդարձակումը խստացրել է կլիման. մեծացել են օդի ջերմաստիճանի տատանումները, դիտվել է կլիմայի ցրտեցում:Կլիմայի փոփոխության վրա նշանակալի ազդեցություն ունեն հրաբխային ժայթքումները, երբ մթնոլորտ արտանետված փոշու ամպերը հասնում են վերնոլորտ և պահպանվում՝ նվազեցնելով Արեգակից Երկիր հասնող ջերմության քանակը (արեգակնային ճառագայթումը նվազում է մինչև 20%-ով):Կլիմայի ձևավորման վրա բնական գործոնների հետ միասին զգալի է մարդու ազդեցությունը. նրա տնտեսական գործունեության հետևանքով փոխվում է մթնոլորտի գազային կազմը՝ ավելանում է ածխաթթու գազի քանակը, և ուժեղանում մթնոլորտի ջերմոցային էֆեկտը: Արդյունքում բարձրանում է օդի ջերմաստիճանը: Գիտնականների հաշվարկներով XXI դարում երկրագնդի միջին ջերմաստիճանը կբարձրանա 1–3,5^օ-ով:Հայտնի է, որ մթնոլորտում (25–30 կմ բարձրություններում) գոյություն ունի օզոնային շերտ, որը մոլորակի օրգանական աշխարհը պաշտպանում է Արեգակից եկող անդրամանուշակագույն վնասակար ճառագայթներից: Մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով մթնոլորտ արտանետվող քլորաֆտորային (ֆրեոնային) ածխաջրածնական գազերը քայքայում են օզոնային շերտը, որը նպաստում է կլիմայի տաքացմանը և բացասական ազդեցություն թողնում օրգանական աշխարհի վրա:Կլիմայի տաքացումն աշխարհագրական թաղանթում այժմ արդեն առաջացրել է մի շարք փոփոխություններ. մեծացել է երաշտների և անապատացման հավանականությունը, դանդաղորեն սկսվել են հալվել բևեռային ու լեռնային շրջանների սառցադաշտերը:

Բաղադրություն՝

Alcohol denat — տեխնիկական ալկոհոլ

Water (aqua, eau) — ջուր

Fragrance (parfum) — բուրմունք

BHT — իոնոլ

Ethylhexyl — ճարպաթթվի էստեր

Methoxycinnamate — մեթոքիցինամինաթթու

Butyl Methoxydibenzoylmethane — արևի պաշտպանության միջոց

Ethylhexyl Salicylate — արևից ուլտրամանուշակագույն ճառագայթները ներծծելու միջոց

Propylene Glycol — պրոպիլեն գլիկոլ

Citral — մոնոտերպենային ացիկլային ալդեհիդ

Hydroxycitronellal — հիդրօքսիդ հոտավետ միջոց

Limonene — ցիտրուսային եթերայուղ

Linalool — միիրցենոլ (ռասեմիկ խարնուրդ)

Butylphenyl — անուշահոտ ալդեհիդ

Methylpropional — ալկոհոլ

Citronellol — վարդի հոտով, անգույն, մածուցիկ հեղուկ

Ես օգտագործում եմ ՝ Victoria’s secret ապրանքանիշի օծանելիքները և մարմնի քսուքները։ Երբեք չեմ հետաքրքրվել բաղադրությամբ, երբ սկսեցի հետաքրքրվել հասկացա, որ ունի և՜ օգտակար և՜ վնասակար հատկություններ։

Վնասակար է այն մարդկան համար ովքեր աներգիա ունեն, կարող է առաջացնել գռգռվածություն:

Պաշտպանում է արևից, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներից։

Երկրագնդի հողային ռեսուրսները կազմում են համաշխարհային հողային ֆոնդը՝ մոտ 13 մլրդ 400 մլն հա:✔️ Դա հավասար է երկրագնդի ընդհանուր մակերեսի 26%-ին, իսկ ցամաքային մակերեսի՝ 90%-ին (մնացած 10%-ը կազմում են Անտարկտիդան, Գրենլանդիան և բևեռային շրջանների փոքր կղզիները):+
Գյուղատնտեսության կողմից օգտագործվող, ինչպես նաև անատառներով ու թփուտներով զբաղեցրած հողերն ընդունված է անվանել արդյունավետ հողեր:✔️
Մյուս հողերը, ինչպիսիք են՝ բնակավայրերի, ճանապարհների, այլ կառույցների տակ գտնվողները, ճահիճները, անապատները, տունդրան, սառցադաշտերը, բարձրալեռնային լերկ տարածությունները, անարդյունավետ և մասամբ արդյունավետ հողերն են:✔️ Արդյունավետ հողերը կազմում են համաշխարհային հողային ռեսուրսների 65%-ը՝ 8.7 մլրդ հա:✔️ Մնացած 35%-ը (.4.7 մլրդ հա) մասամբ արդյունավետ և անարդյունավետ հողերն են, որոնք պիտանի չեն մարդուն անհրաժեշտ կենսամթերքներ ստանալու համար:✔️
Այսպիսով, համաշխարհային հողային ֆոնդի առավել արժեքավոր մասը արդյունավետ հողերն են, այսինքն՝ գյուղատնտեսական և անտառային հանդակները:✔️
Մարդիկ ակտիվորեն և ավելի մեծ արդյունավետությամբ օգտագործում են գյուղատնտեսական հողահանդակները:+ Իսկ դրանք կազմում են համաշխարհային հողային ֆոնդի մոտավորապես 1/3-ը, ճիշտ այնքան, ինչքան գյուղատնտեսության համար ոչ պիտանի, այսինքն՝ անարդյունավետ և մասամբ արդյունավետ հողերն են:+ Դրանցից վարելահողեր են 1.4 մլրդ հա (համաշխարհային ընդհանուր ֆոնդի ընդամենը10%-ը), բազամամյա տնկարկներ (այգիներ և պլանտացիաներ)` 0.1 մլրդ հա(0.3%), արոտավայրեր ու խոտհարքեր՝ 3.1 մլրդ հա (24%):+
Գյուղատնտեսական հողերի բաշխումը երկրագնդի վրա խիստ անհավասրաչափ է և պայմանավորված է բնական պայմաններով, տարածքի յուրացվածության աստիճանով, բնակչության խտությամբ և մի շարք այլ ցուցանիշներով: ✔️
Բնակչության մեկ շնչի հաշվով գյուղատնտեսական հանդակների տարածությունն, օրինակ, Ավստրալիայում հավասար է 33 հա, Արգենտինայիում՝ 6 հա, Ճապոնիայում՝ 0.05 հա, Եգիպտոսում՝ 0.06 հա, ՀՀ-ում՝ 0.13 հա:+
Հազարամյակների ընթացքում մարդն անընդհատ ընդարձակել է օգտագործվող հողատարածությունները:✔️ Միաժամանակ բարձրացրել է դրանց օգտագործման ինտեսիվությունը:+
Հողօգտագործման էքստենսիվ և ինտենսիվ ուղիների համատեղ զարգացման շնորհիվ նորանոր հողատարածություններ են ընդգրկվել գյուղատնտեսական արտադրության ոլորտ, միաժամանակ բարձրացել է դրանց բերրիությունը:+
Սա հողօգտագործման բնագավառում նկատվող միտումներից մեկն է:Բայց ներկայումս այդ միտումը, ցավոք, տիրապետող չէ:+
Ավելի ուժեղ է հակառակ միտումը, երբ մարդու ոչ խելացի գործունեության հետևանքով տեղի է ունենում հողերի վատթարացում` ընկնում է դրանց բերրիությունը, և ընդարձակ հողատարածություններ գյուղատնտեսության համար դառնում են ոչ պիտանի:+
Գիտնականների տվյալների համաձայն երկրագնդի ցանքատարածություններից էրոզիայի պատճառով տարեկան կորչում է 24 մլրդ տոննա արգավանդ հողի շերտ:+ Դա ավելին է, քան նոր առաջացող շերտը: +Դա նշանակում է, որ ամբողջ երկրագնդի մասշտաբով նոր հողագոյացման պրոցեսն ավելի դանդաղ է ընթանում, քան մշակվող հողերի դեգրադացիան:+
Միջազգային կազմակերպությունների տվյալներով ամեն տարի էրոզիայի պատճառով գյուղատնտեսական շրջանառությունից դուրս է գալիս 6-7 մլն հա արգավանդ հող:✔️ Դա ավելի քան երկու անգամ գերազանցում է ՀՀ տարածքը:✔️
Տարբեր բնակլիմայական պայմաններում, կախված հողօգտագործման բնույթից և գյուղատնտեսության վարման մակարդակից, էրոզիայի պատճառները տարբեր են:✔️
Անտառներից ազատված տարածքները հեշտությամբ ենթարկվում են ջրային էռոզիայի:✔️ Մերկանում են մայրապարները, և բերրի հողերի փոխարեն առաջանում են մեռյալ տարածքներ:✔️
Հողի ինտեսնսիվ էրոզիայի պատճառներից է արոտավայրերի գերարածեցումը, երբ խախտվում է հավասարակշռությունը արածեցման արագության և բուսականության վերաճի միջև:✔️ Ի վերջո, ամբողջովին ոչնչանում է բուսածածկը և հսկայական հողատարածքներ վերածվում են անապատների:✔️
Այժմ արդեն երկրագնդի վրա որոշ գիտնականների տվյալներով մարդածին անապատները զբաղցնում են 9 մլն քկմ:+ Դա ավելին է, քան բնական անապատների մակերեսը:
Էրոզիայից բացի գյուղատնտեսությանը մեծ վնաս է հասցնում հողերի աղակալումը:✔️ Հողերի աղակալում տեղի է ունենում ոռոգման նորմերը խախտելու դեպքում:✔️

Այս գազը կլանելով արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումները, երկիր մոլորակը պաշտպանում է վնասակար ալիքների կործանարար հետևանքներից: Այսինքն թթվածին արտադրող առաջին օրգանիզմն ստեղծվելով, վերնոլորտում թթվածինը հայտնվելով արևի անդրամանուշակագույն ճառագայթումների ազդեցության տակ, փոխակերպվում է օզոնի, կլանում է կարճալիք ճառագայթուները և այդպիսով երկիրը պաշտպանվում է վնասակար ճառագայթումներից և կյանքը գոյատևում է:
Մթնոլորտի այն հատվածներում, որտեղ նվազում է օզոնային շերտի խտությունը և բարձրանում է արեգակի անդրամանուշակագույն ճառագայթման սաստկությունը, խոռոչներ են առաջանում օզոնային շերտում: Օզոնային շերտի քայքայման դեպքում, կյանքը կդադարի աշխարհում և կարճ ժամանակում կոչնչանա բուսականությունը և մարդկային ու կենդանական գոյությունը: Որովհետև արևի անդրամանուշակագույն և անգամ ավելի կարճալիք ճառագայթումները չափազանց վնասակար են և կարող են անգամ վերնամաշկի մակերեսային շերտից անցնելով վնասել հյուսվածքները: Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումները մաշկի քաղցկեղի առաջացման գլխավոր պատճառն են համարվում: Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումների ազդեցության տակ տկարանում է իմունային համակարգը: Այդ ճառագայթումները կատարակտի առաջացման պատճառ են դառնում, նաև հանգեցնում են միկրոօրգանիզմների մահվան:Օզոնային շերտի քայքայման և ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումների ազդեցության տակ հայտնվելու հետևանքով բարձրանում է օդի ջերմաստիճանը, հալչում են բևեռային սառույցները, բարձրանում է ծովերի ջրի մակարդակը և ջրի տակ են հայտնվում ցամաքները։

Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկ (ՀՀ կենտրոնական բանկ, Կենտրոնական բանկ, ՀՀ ԿԲ, ոչ պաշտոնական՝ ՀՀ կենտրոնական դրամատուն), պետական գործառույթներով օժտված իրավաբանական անձ է, որի միակ հիմնադիրը Հայաստանի Հանրապետությունն է։ Կենտրոնական բանկն իր խնդիրներն իրականացնելիս անկախ է Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմիններից։ Կենտրոնական բանկը միասնական կենտրոնացված համակարգ է, որը ներառում է բանկի գլխավոր գրասենյակը և տարածքային ստորաբաժանումները։Կենտրոնական բանկի հիմնական խնդիրը Հայաստանում գների կայունության ապահովումն է։ Իր հիմնական խնդիրն իրագործելու նպատակով Կենտրոնական բանկը մշակում, հաստատում և իրականացնում է դրամավարկային քաղաքականության ծրագրերը։ Եթե Կենտրոնական բանկի մյուս խնդիրները հակասում են իր հիմնական խնդրին, Կենտրոնական բանկն առաջնություն է տալիս հիմնական խնդրին և ղեկավարվում է դրա իրագործման անհրաժեշտությամբ։

Կենտրոնական բանկի հիմնական խնդիրը Հայաստանում գների կայունության ապահովումն է։

Կենտրոնական բանկի խնդիրներն են՝

ա) Հայաստանի ֆինանսական համակարգի կայունության և բնականոն գործունեության ապահովումը, այդ թվում՝ Հայաստանի բանկային համակարգի կայունության, իրացվելիության, վճարունակության և բնականոն գործունեության համար անհրաժեշտ պայմաններ ապահովելը.

բ) գործուն վճարահաշվարկային համակարգ ստեղծելն ու զարգացնելը.

գ) Հայաստանի արժույթի թողարկումը, դրամաշրջանառության կազմակերպումը և կարգավորումը.

դ) փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարի կազմակերպումն ու կարգավորումը.

ե) արժեթղթերում ներդրողների պաշտպանության, շուկայում արժեթղթերի արդար գնագոյացման համակարգի ձևավորման ու պահպանման, արժեթղթերի արդար, թափանցիկ և վստահելի շուկայի կանոնակարգված և բնականոն գործունեության և զարգացման համար անհրաժեշտ պայմանների ապահովումը.

զ) ֆինանսական համակարգում սպառողների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանության համար անհրաժեշտ պայմանների ապահովումը։

Իր խնդիրներն իրագործելու նպատակով Կենտրոնական բանկը `

• իրականացնում է կառավարության բանկային սպասարկումը.
• հանդիսանում է կառավարության ֆինանսական գործակալն ու խորհրդատուն.
• լիցենզավորում է բանկերը, օրենքով նախատեսված դեպքերում` նաև այլ անձանց, կազմակերպություններին ճանաչում է որպես ֆինանսական խումբ կարգավորում և վերահսկում է դրանց գործունեությունը.
• որպես վերջին ատյանի վարկատու վարկեր է տրամադրում բանկերին.
• կարգավորում և վերահսկում է վճարահաշվարկային համակարգի, այդ թվում՝ վճարահաշվարկային ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունների, որոնք բանկ չեն, գործունեությունը.
• տիրապետում, օգտագործում և տնօրինում է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պահուստները.
• իրականացնում է դրամավարկային և ֆինանսական համակարգի վիճակագրության հավաքագրումը, ամփոփումը և հրապարակումը.
• իրականացնում է փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման վերաբերյալ տեղեկությունների հավաքագրումը, համակարգումն ու վերլուծությունը, տեղեկությունների փոխանակումը և տրամադրումը ներպետական իրավասու մարմիններին և միջազգային կազմակերպություններին, իսկ Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով նախատեսված դեպքերում՝ նաև այլ պետությունների իրավասու մարմիններին։

Եթե Կենտրոնական բանկի մյուս խնդիրները հակասում են իր հիմնական խնդրին, Կենտրոնական բանկն առաջնություն է տալիս հիմնական խնդրին և ղեկավարվում է դրա իրագործման անհրաժեշտությամբ։

Ձուկ։ Ձուն նյութ է պարունակում, որը կարող է չեզոքացնել վիտամին B7-ը, որով հարուստ են ձկան յուղոտ տեսակները։

Բրինձ։ Այս դեպքում աշխատում է նույն կանոնը, ինչ ձկան դեպքում։ Որպեսզի բրնձից ստանաք առավելագույն օգուտը, հարկավոր չէ այն համադրել ձվի հետ։

Կարտոֆիլ։ Կարտոֆիլը հանքանյութեր է պարունակում, որոնք խոչընդոտում են ձվի մեջ պարունակվող երկաթի և կալցիումի յուրացմանը։ Այդ պատճառով էլ ցանկալի չէ օգտագործել ճաշատեսակներ, որոնցում համադրված են ձուն և կարտոֆիլը։ Այս մթերքները միասին վատ են յուրացվում, նյութափոխանակությունը խանգարվում է։

Կաթ։ Որոշ սպիտակուցային մթերքներ համադրելի չեն միմյանց հետ։ Դա վերաբերում է նաև կաթին ու ձվին։ Գերադասելի է կաթն առանձին օգտագործել, որպեսզի դրանում պարունակվող արժեքավոր նյութերն ամբողջությամբ յուրացվեն օրգանիզմի կողմից։

Պանիր։ Օրգանիզմին առավել հեշտ է յուրացնել կենդանական ծագման մթերքներից մեկը։ Սա նշանակում է, որ գերադասելի չէ ձուն համադրել մսի, պանրի, խոզապուխտի հետ։ Այսպիսի նախաճաշի հետևանքով ողջ օրվա ընթացքում որովայնում ծանրություն կզգաք։

Որոշ մրգեր։ Խորհուրդ չի տրվում խնձորը, տանձը, խաղողը, սալորը, դեղձը և ձմերուկն օգտագործել սպիտակուցային մթերքի, այդ թվում՝ ձվի հետ։ Սա բացատրվում է այն հանգամանքով, որ նշված մթերքը տարբերվում է յուրացման արագությամբ։ Մրգերը յուրացվում են օգտագործելուց 15 րոպե անց, իսկ ձուն շատ ավելի երկար է մշակման ենթարկվում։

Կարագ, սերուցք, մայոնեզ։ Ձուն և ճարպերն ընդունելի համադրություն են, հատկապես, եթե այդ ճարպերը կենդանական ծագման են։ Բայց հարկավոր է հաշվի առնել, որ ճարպերը դանդաղեցնում են նյութափոխանակությունը։ Այդ պատճառով խորհուրդ է տրվում խուսափել կարագը, սերուցքն ու մայոնեզը ձվի հետ համադրելուց։

Տեսահոլովակում ներկայացվում է ջրի պատմությունը։

Ջրի բաղադրությունը դա մոլեկուլների միացություն է։Մենք տեսնում ենք ինչպես են ջրի մոլեկուլները կազմում խումբ և այդ խումբը կոչվում է բյուրեղ։ Ուսումնասիրողները պարզել են, որ հենց այդ բյուրեղներն են ձայնագրիչի նման ժապավենի վրա ձայնագրում, տեսնում, լսում և զգում։ Այսպիսին է տեսանելի ջուրը միկրոալիքային վառարանների կամ բջջային հեռախոսների մեջ։ Մոլեկուլները զգում են և փոխում իրենց տեսքը։